Een gids over nootmuskaat
Ontdek de vele voordelen van dit bijzondere tropische zaadje.
WAT IS NOOTMUSKAAT?
Nootmuskaat is een specerij gemaakt van het zaad van de tropische, groenblijvende nootmuskaatboom. Het kan in zijn geheel of gemalen worden toegepast. Nootmuskaat wordt gebruikt om soepen, vlees, dranken en desserts op smaak te brengen.
WAAR KOMT NOOTMUSKAAT VANDAAN?
De meeste nootmuskaat wordt al heel lang geoogst op de specerijeneilanden in de Maleisische archipel van Indonesië en op Grenada in West-Indië. De plant heeft een zanderige bodem en constant vochtige en tropische omstandigheden nodig om te gedijen, die in de regio’s te vinden zijn.
HOE SMAAKT MUSKAATNOOT?
Wie nootmuskaat proeft, denkt vaak aan kerstmis en winter. De specerij heeft een warme en troostende smaak en aroma; nootachtig, aards en licht zoet, maar niet suikerachtig. Daardoor smaakt het goed in desserts en hartige gerechten.
HELE VERSUS GEMALEN NOOTMUSKAAT: WAT IS HET VERSCHIL?
Nootmuskaat kan door een gerecht worden gemengd of over eten of drinken worden geraspt. De hele specerij heeft een veel sterkere, frissere en meer geconcentreerde smaak door de olie die erin aanwezig is. Om de specerij vers te gebruiken, rasp je het (bij voorkeur met een microplane rasp), of schraap je met je mes over het zaadje om het laagje voor laagje te verwijderen en als poeder te gebruiken.
De voorgemalen specerij wordt meestal handiger gevonden in gebruik. Het kan ook vaker worden gebruikt zonder het risico te lopen een gerecht te verpesten. Maar net als de meeste andere gemalen specerijen verliest nootmuskaat snel zijn smaak en kracht als het niet vers wordt gebruikt.
IN WELKE KEUKEN KAN NOOTMUSKAAT GEBRUIKT WORDEN?
Nootmuskaat komt in veel keukens voor, maar vooral in Indonesische gerechten zoals soepen en stoofschotels. Het speelt ook een rol in curry-kruidenmengsels zoals garam masala en kerriepoeder. Door de zoetere noten is het bovendien een populair ingrediënt in Indiase pudding.
In recepten uit het Midden-Oosten en West-Indië is nootmuskaat de belangrijkste specerij in jerk en ras-el-hanout. Het is ook een veelgebruikt ingrediënt in Amerikaans gebak, waaronder de befaamde pompoentaart die met Thanksgiving wordt gebakken.
HOE NOOTMUSKAAT TE GEBRUIKEN?
Nootmuskaat kan direct in of over je gerecht worden geraspt, of worden gebruikt als hoofdbestanddeel van een aromatische marinade. De specerij doet het uitstekend in zowel béchamelsaus als curry en het geeft pasta- en groentegerechten een oppepper en gebakken desserts en gestoofd fruit een heerlijk, kruidige smaak.
Hele nootmuskaat is eenvoudig te bereiden; hoewel het eruitziet als een harde perzik- of pruimenpit, is het verrassend poederig als het met een mes of rasp wordt afgeschraapt. Schaaf gewoon de hoeveelheid af die je nodig hebt en bewaar de rest van het zaad weer als je klaar bent. Zowel de buitenste als de binnenste laag van de nootmuskaat kunnen worden gebruikt. Ze geven dezelfde smaak en kracht, hoe ver je ook bij de kern bent. Het hele zaad kan ook in kokend water worden gedaan om een verfrissende nootmuskaatthee te maken.
WAAR NOOTMUSKAAT KOPEN?
Nootmuskaat is te vinden op de gedroogde kruidenafdeling van de meeste supermarkten, natuurvoedingswinkels en oosterse kruidenierswinkels. Het wordt verkocht in glazen potten of potjes, gemalen of in z’n geheel, vaak met maximaal een dozijn hele verse zaden in een pot.
NOOTMUSKAAT BEWAREN
Zoals de meeste specerijen kan nootmuskaat (zowel gemalen als hele) het beste in een luchtdichte verpakking worden bewaard uit de buurt van hitte, licht en vocht. Het gemalen kruid is minder lang houdbaar; de verse zaden zijn jaren houdbaar, mits ze op de juiste manier worden bewaard.
Gemalen nootmuskaat kan tot drie jaar vers en smaakvol blijven, terwijl het hele kruid tot vijf jaar houdbaar is. Als je echter merkt dat je nootmuskaat zijn kenmerkende aroma of smaak heeft verloren, is het tijd om nieuwe te kopen.
KUN JE NOOTMUSKAAT INVRIEZEN?
Het is niet nodig om nootmuskaat in te vriezen, want de specerij is goed houdbaar op kamertemperatuur. Invriezen is niet schadelijk voor de nootmuskaat, maar ook niet goed voor het aroma, de smaak of de houdbaarheid. Gerechten met nootmuskaat zijn in de koelkast of de vriezer net zo lang houdbaar als het hoofdbestanddeel van je gerecht bewaard kan blijven.
WANNEER GEEN NOOTMUSKAAT GEBRUIKEN?
Soms is het gebruik van nootmuskaat niet wenselijk of is de specerij te veel gebruikt in een gerecht, waardoor het andere smaken snel overstemt.
Als je te veel nootmuskaat aan een recept hebt toegevoegd, heb je een paar opties. Verwijder de nootmuskaat zo snel mogelijk als het nog niet door het gerecht is gemengd. Lukt dit niet meer, verdun dan het gerecht met water of andere natte ingrediënten. Zo kan de milde smaak van zuivel een te sterke kruidensmaak tegengaan. Kies dus voor een groter bolletje ijs bij het dessert of voeg room toe bij een hartige portie.
AANVULLENDE KRUIDEN EN SPECERIJEN
Nootmuskaat is een echte krachtpatser als het op zichzelf wordt gebruikt, maar kan ook prachtig worden gecombineerd met andere specerijen om een gerecht op te fleuren. Door zijn zoete, maar bittere smaak gaat nootmuskaat goed samen met de zoete noten van kaneel en met de meer aardse, hartige smaken van kardemom, kruidnagel, gember en komijn, en de kruiden koriander en tijm.
De veelzijdige specerij maakt de lichtere smaken van wortelgroenten en groenten als kool en spinazie interessanter. Ook vult het de scherpe smaak van ui en de uitgesproken smaak van eieren aan en geeft een exotisch aroma aan vis, kip en lamsvlees.
VERVANGINGEN VOOR NOOTMUSKAAT
De meest voor de hand liggende vervanger van nootmuskaat is foelie, omdat deze felrode specerij van dezelfde vrucht afkomstig is en dus een vergelijkbare smaak heeft. Foelie is het gedroogde vliesje dat het nootmuskaatzaad in de vrucht omhult. Het kan op dezelfde manier worden vervangen, hoewel het een intensere, pittigere smaak heeft dan zijn stabiele tegenhanger.
Andere geschikte vervangers zijn gember of kruidnagel in hartige gerechten, en kaneel of piment in zoetere gerechten. Piment kan één op één worden vervangen als in een recept nootmuskaat wordt gevraagd; bij vervanging door kaneel moet je de helft van de aangegeven hoeveelheid gebruiken.
HOE NOOTMUSKAAT THUIS TE KWEKEN?
Hoewel een nootmuskaatboom oorspronkelijk afkomstig is van de specerijeneilanden, kun je de boom ook thuis kweken, mits je deze in een warme en vochtige omgeving houdt.
Liefhebbers van tuinieren willen misschien proberen om nootmuskaat uit zaad te kweken. Laat het daarvoor 24 uur weken in water om het vochtgehalte te verhogen en de kans op ontkieming te vergroten. Plant het zaadje vervolgens in aarde en houd de plant vochtig in een warme binnenkamer of serre.
Nootmuskaatbomen komen pas na vijf tot acht jaar tot bloei, dus je zult geduld moeten hebben en de plant meerdere malen moeten verpotten tijdens het groeiproces.
